بازشناسی ویژگی های کالبدی و عناصر طبیعی حیاط های مرکزی در خانه‌های تاریخی شهر اصفهان

حیاط مرکزی به عنوان یکی از الگوهای بومی، کهن و هویت­بخش معماری، در ترکیب و سازمان‌دهی کالبدی- فضایی اغلب خانه‌های سنتی اقلیم گرم و خشک شهرهای ایران از جمله شهر اصفهان دیده می‌شود. هدف این پژوهش، شناسایی ویژگی­های کالبدی حیاط‌های مرکزی از نظر راستای قرارگیری، نسبت ابعادی جداره­های رو به حیاط، تناسبات و درصد بازشو­ها، نسبت فضای باز و بسته و نسبت عناصر طبیعی (آب و پوشش گیاهی) در خانه­های تاریخی شهر اصفهان می­باشد. روش این تحقیق مورد پژوهی و توصیفی- تحلیلی است. تحلیل داده‌ها بر طبق روش کیفی و از طریق مقایسه و تفسیر انجام شده است. روش گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه­ای، اسنادی و مشاهدات و اندازه­گیری­های میدانی صورت گرفته است. در این تحقیق 35 مورد از خانه‌های تاریخی دارای حیاط مرکزی به‌صورت غیرتصادفی در دسترس و هدفمند انتخاب و مورد آزمون قرار گرفت. نتایج این تحقیق بیانگر این است که زاویه قرارگیری 65 درصد از حیاط­های مرکزی مورد مطالعه بین 20-0 درجه جنوب‌شرقی و غربی می‌باشد. بیشترین نسبت ابعادی (L/W) حیاط­های مرکزی نسبت 4/1:1-2/1:1 می‌باشد. نسبت فضای باز به کل فضای خانه‌های تاریخی، 50-20 درصد می‌باشد. نسبت سطح آب به فضای حیاط مرکزی در 70 درصد از خانه­های مورد مطالعه بین 10-2 درصد بوده و نسبت پوشش گیاهی به فضای حیاط در 73 درصد از خانه­های مورد مطالعه بین 30-10 درصد می‌باشد. یافته­های این پژوهش می‌تواند در طراحی بناهای معاصر با الگوی حیاط مرکزی و همچنین بررسی و شناخت ویژگی­های اقلیمی حیاط­های مرکزی در شهر اصفهان کاربرد داشته باشد.